İTÜ Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi Yapay Zeka ve Veri Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerimizden Doç. Dr. Hatice Köse ve Doç. Dr. Gülşen Eryiğit'inde buluşçuları arasında yer aldığı “Türkçeden Türk İşaret Diline Çeviri ve Animasyon ile Gösterim Sistemi ve Yöntemi” başlıklı buluş, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından İncelemeli Patent Belgesi aldı.

Haber: İTÜ Medya ve İletişim Ofisi
Yürütücülüğünü İstanbul Teknik Üniversitesi’nin üstlendiği projede, İTÜ’deki insan-robot etkileşimi ile doğal dil işleme ekipleri ve Boğaziçi Üniversitesi dilbilim araştırma gruplarından araştırmacılar görev aldı.

Doğal Dil İşleme Alanında Yerli Yazılım

Başvuru konusu buluş, Türkçeden Türk İşaret Diline çeviri işleminin gerçekleştirilmesini sağlayan ve en temel halinde; Türkçe materyallerdeki kelimelerin çeşitli doğal dil işleme modülleri vasıtasıyla işlenmesi, Türk işaret diline doğrudan çevrilemeyen uzun cümlelerin sadeleştirilmesi/alt cümlelere bölünmesi, sadeleştirilmiş alt cümlelerin bir transfer modeli kullanılarak makine tarafından okunabilir formatta yazılı Türk İşaret Dili bilgi temsiline çevrilmesi, yazılı formata dönüştürülmüş olan Türk İşaret Dilinin, animasyon ortamına aktarılarak görsel sunumun yapılması adımlarını içeren bir bilgisayarlı çeviri sistemi ve yöntemiyle ilgilidir.

Engelleri Aşan Yazılım

Patent, 2014 yılında TÜBİTAK 1003 İnsan-Bilgisayar Etkileşimi çağrısı kapsamında 100’den fazla proje başvurusu arasından desteklenen tek proje olan “Türkçeden Türk İşaret Diline Otomatik Çeviri Sistemi ve Avatar Animasyonu” isimli projenin bir çıktısıdır. İTÜ öğretim üyesi Doç. Dr. Hatice Köse’nin yürütücülüğünü yaptığı projede, ilkokul seviyesindeki işitme engelli çocukların, normal gelişimli çocuklarla aralarındaki okuma-yazma öğrenme zamanlarındaki farkın en aza indirgenmesi ve bu sayede, engelli çocukların eğitimlerindeki dezavantajın ortadan kaldırılmasını sağlayan bir çeviri ve görselleştirme yöntemi tasarlanarak geliştirildi. Bu alanda yüksek etki faktörlü dergilerde makaleler ve konferans bildirileri yayımlanmış, lisansüstü öğrenciler yetiştirilmiş, davetli konuşmalar yapılmıştır. Projeyle birlikte Türk İşaret Dilinin görselleştirilmesi konusunda önemli adımlar atılmış, işitme engelli bireylerin sosyo-ekonomik düzeylerini arttırmaya yönelik yerli ve milli bir çeviri sistemi ve yazılım platformu hayata geçirilmiştir.

Patenti Geliştirenler Hakkında

Doç. Dr. Hatice Köse: İşitme engelli ve otizmli çocuklar için sosyal robot destekli eğitim ve sağlık alanında yaptığı çalışmalar bulunuyor. Yapay zekâ tabanlı yaklaşımlarla işaret dili ve hareket tanımayı, insansı robot ve avatarlarla gerçeklemeyi ve robotların sensörleri aracılığıyla çocukların duygu durum ve motivasyonlarını anlayıp buna göre davranış sergilemeyi hedefleyen çalışmalar yapıyor. İşitme engelli çocuklarla yürüttüğü projesi dünyada bir ilk niteliği taşıyor.

Doç. Dr. Gülşen Eryiğit: Her dil için yerel olarak geliştirilmesi gereken bir teknoloji olan doğal dil işleme alanında yirmi yıldır Türkçe üzerine çalışıyor. Doç. Dr. Gülşen Eryiğit liderliğinde yürütülen çalışmalar, bu konuya dair ülkemizdeki açığını kapatmaya yönelik büyük önem taşıyor.

Dr. Cihat Eryiğit: İTÜ Bilgisayar Mühendisliği lisansüstü programında tamamladığı ve Doç. Dr. Hatice Köse danışmanlığında yazdığı “Yazılı Türkçe Dilinden Türk İşaret Diline Makine Çevirisi Sistemi” isimli doktora tezinde; söz konusu buluşun avatar animasyonu dışında kalan bölümleri olan TİD’in makine okunur temsili, ontolojisi ve çeviri sistemi üzerine araştırmalar yaptı.

Prof. Dr. Meltem Kelepir: Boğaziçi Üniversitesi’nde Türk İşaret Dili (TİD) dilbilgisi (sözdizim ve anlambilim) araştırmaları yapmış, işaret dilleri ve dilbilimine odaklanan ulusal ve uluslararası projelerde araştırmacı ve yürütücü olarak görev aldı.